Nosema ceranae i Nosema apis to dwa gatunki mikrosporydiów wywołujących nosemozę u pszczół. Obie infekcje atakują jelito środkowe pszczół, ale mają istotne różnice w przebiegu choroby, objawach i wpływie na rodzinę pszczelą.
1. Czynniki wywołujące
- Nosema ceranae – pierwotnie pasożyt pszczoły azjatyckiej (Apis cerana), obecnie powszechny u Apis mellifera.
- Nosema apis – tradycyjny patogen pszczół miodnych (Apis mellifera).
2. Sezonowość
- Nosema ceranae – brak wyraźnej sezonowości, może atakować pszczoły przez cały rok. Szczególnie groźna w cieplejszych miesiącach.
- Nosema apis – występuje głównie wiosną i jesienią, często związana z długimi okresami bezlotnymi.
3. Objawy kliniczne
- Nosema ceranae:
- Brak typowych biegunek na wylotkach i ramkach.
- Stopniowe osłabienie rodziny, zmniejszona odporność, zwiększona śmiertelność.
- Pszczoły mogą nagle znikać (tzw. syndrom pustego ula).
- Słabe pobieranie pokarmu i zmniejszona produkcja miodu.
- Nosema apis:
- Widoczna biegunka na ramkach, wylotku i wewnątrz ula.
- Pszczoły osłabione, mają problem z lataniem, mogą pełzać po dennicy.
- Matka może przestać czerwić.
- Rodzina może się osłabić, ale rzadziej dochodzi do nagłego zaniku populacji.
4. Wpływ na rodzinę pszczelą
- Nosema ceranae – bardziej agresywna, może doprowadzić do szybkiego osłabienia i śmierci całej rodziny.
- Nosema apis – rozwija się wolniej, powoduje osłabienie, ale rzadziej prowadzi do całkowitego upadku rodziny.
5. Diagnostyka
Obie formy nosemozy diagnozuje się mikroskopowo, ale do rozróżnienia gatunków potrzebne są testy molekularne (PCR).
6. Leczenie i profilaktyka
- Fumagilina – skuteczna przeciwko Nosema apis, ale mniej efektywna przeciwko Nosema ceranae (i w UE zakazana).
- Tymol, kwas octowy, naturalne ekstrakty – mogą ograniczać rozwój obu patogenów.
- Dobra wentylacja uli i wymiana plastrów – kluczowe dla ograniczenia infekcji.
- Silne rodziny i kontrola warrozy – wspomagają odporność pszczół.
Obecnie Nosema ceranae wypiera Nosema apis i stała się dominującą formą nosemozy w wielu pasiekach.
Post Views: 4